جغرافياي سواحل 4

چگونگی پیدایش سواحل: سطح آب دریا ها همیشه به دلایلی همچون ایستاتیسم ، ایزواستازی ، زلزله ، تکتونیک یا عوامل دیگری سریع تغییر می کند. در طول دوره های یخبندان ، سطح آب دریا به دلیل ایستاتیسم یخچالی چند بار به اندازه بیش از 100 متر در جهت عمودی نوسان کرده است.[1] در این میان نقش عوامل دینامیک بسیار مهم است . زیرا پیدایش و تحول شکل سواحل به چگونگی عمل این دینامیک مربوط می شود. پدیده های هیدروسفری در اینجا نیز به شکل های گوناگون و مهمتر از همه به شکل تخریب و حمل مواد ، نقش خود را ایفا می کنند.امواج و تلاطم های دریایی ، جزر ومد در شکل گیری سواحل نقش عمده ای را برعهده دارند.امواج ، عمل مکانیکی خاص انجام می دهند . سنگهایی که در معرض برخورد با آنها قرار دارند ، می شکنند و خرده های حاصل بوسیله امواج حمل می شوند اشکال گوناگونی که در سواحل دریاها بوجود می آید ، حاصل کار مکانیکی این امواج و نوع سنگهاست . مثلا برخی از سنگها مانند شیست ها که گاهی به شکل دریابار در می آیند ، در عین حال بی نظمی های خاص غار مانندی بوجود می آورند و در برخی از نقاط باعث شکستهایی می شوند . این حالت یا حاکی از برخورد امواج گردابی با ساحل است یا نشانگر وجود اختلافدر چینه بندی سنگهاست. [2] در این مورد بعدا توضیح بیشتری ارائه خواهد شد. با این حال باید دانست که در نقاطی که توسعه سواحل دریاها و اقیانوسها در ارتباط با شرایط زمین شناسی گذشته اتفاق افتاده است ، بسیاری از بخش های فلات قاره را می توان یافت که روی آنها مجموعه ای از اشکال ژئومورفیک وجود دارد . این اشکال به طور کلی به سه گروه تقسیم می شوند: 1- اشکالی که در زیر اب تشکیل می شوند مانند سد های ماسه ای ( ) ، ریف ها یا آبراهه هایی که بر اثر برخورد امواج مخرب و شدید با کف دریا در اعماق زیادتر تشکیل می شوند. یا به وسیله جریانات جزر و مدی شدید در نزدیکی ساحل بوجود می آیند.یک گروه از اشکال نیز بر اثر تماس یخ یخچالها با کف دریا تشکیل می شوند مانند آبراهه ها ، تروگها ، اسها، کاسها ، دروملین ها و دیواره های مورنی که همه آنها بر اثر سایش یخچالی یا آب ناشی از ذوب یخچالها به صورت کاوشی یا تراکمی در نزدیکی سواحل بوجود می ایند اغلب این اشکال بریدگی هایی با گسترش طولی زیاد با قطعات کشیده شده سد مانند هستند. 2- اشکال ساحل قدیمی که در زمان حاضر به طور کامل به زیر آب فرو رفته اند مانند سیستمهای دیوار ساحلی ، سلسله تپه های ماسه ای ساحلی ، چاله های مردابی ، بخشهایی از دلتا ها ، آبراهه های مربوطه ، پلاتفرمهای صخره ای قدیمی ، خطوط ساحلی صخره ای ، فلش های حاصل از امواج شدید و مخرب . اغلب این اشکال مربوط به دورهای یخبندان هستند که سطح آب دریا ها در ارتفاع پایین تری قرار داشته است.3- اشکالی که از نظر منشاء بخشی از ناهموار یهای مربوط به خشکی ها بوده اند که بر اثر پایین افتادن پوسته زمین یا بالا آمدگی سطح آب ، اکنون به طور کامل غرق شده اند. تمام اشکال زیر دریایی می توانند به این گروه تعلق داشته باشند خواه از گروه یخچالی یا حاشیه یخچالی ( مورنها ، امسها، پینگو ها و چاله ها ) خواه اشکال ناشی از آبهای روان ( دره های طشتکی ، جعبه ای شکل ، دلتا ها و تراسهای رود خانه ای) ، اشکال بادی ( تپه های ماسه ای یا چاله های ایجاد شده) اشکال کارستی ( دولین ها ، پولیه ها ، اوولاها) و اشکال فرسایش حاره ای و جنب حاره ای مانند اینسلبرگ ، دشتگون ودشتها هستند. مسلما این اشکال در حال غرق شدن بر اثر فرایند های ساحلی کم وبیش تغییر شکل پیدا کرده اند . -جغرافیای طبیعی دریا ها و سواحل –ص 97[1] - ژئومورفولوژی کاربردی در برنامه ریزی عمران ناحیه ای –ص 119[2]