روش های تدریس و... قسمت7.

تعریف تحلیل محتوا : فن پژوهشی عینی ، اصولی و احتمالا کمٌی در محتوا به منظور تفسیر آن را تحلیل محتوا می دانند. تفکر بنیادی تحلیل محتوا عبارتست از قرار دادن اجزای یک متن ( کلمات ، جملات، پاراگراف هاو امثالهم بر حسب واحدهایی که انتخاب می شود)در مقولاتی که از پیش تعیین شده اند. البته تحلیل محتوا تنها محدود به متن و نوشته نمی شود، بلکه می تواند شامل سایر مطالب از جمله تصاویر ، نقشه ها و نقاشی ها و نمودار ها نیز باشد. مواردی از تحلیل محتوا: 1- تحلیل محتوا به منظور مشخص ساختن انواع مفاهیم و مطالب به کار رفته 2- تحلیل محتوا به منظور تعیین اهداف آموزشی ( طریقه ای عکس حالت اول) 3- تحلیل محتوا به منظور بررسی معیار های انتخاب محتوا 4- تحلیل محتوا به منظور تعیین نقاط ضعف و اصلاح برنامه. 5- تحلیل محتوا به منظور بررسی میزان در گیر شدن یاد گیرنده با محتوای کتاب . سازماندهی محتوا : علاوه بر ضرورت توجه به انتخاب محتوا ف لازم است سازماندهی آن نیز به صورت مناسب انجام شود. ممکن است یک محتوای خوب بدون سازماندهی مناسب ، در یادگیری موثر نباشد. سازماندهی محتوا یعنی ترتیب ارائه محتوای آموزشی بر پایه ملاک هایی مشخص. ملاک های سازماندهی محتوا : 1- توالی : کدام محتوای یادگیری باید در پی کدام مطلب بعدی قرار گیرد؟برای پاسخ به این سوال باید اصول توالی محتوا را بشناسیم . توالی در سازماندهی محتوا دارای 5 اصل است که عبارتند از : الف) از ساده به مشکل باشد . ب) از کل به جز باشد. پ) دارای ترتیب زمانی باشد . ت) از معلوم به مجهول حرکت کند. ث) آموزش همراه با عمل باشد. 2- تداوم؛انتقال یک نوع از تجارب آموزشی طی یک دوره زمانی معین. 3- وسعت؛ برنامه درسی دارای گستردگی لازم باشد . 4- تعادل ؛ بین محتوا و توان یادگیرنده . 5- ارتباط عمودی و افقی . ( در یک درس ، در یک کتاب ، در یک برنامه ، در یک دوره تحصیلی ، در یک نظام آموزشی ) در ادامه این مبحث با استفاده از روش ویلیام رومی نسبت به تحلیل محتوا کتاب سیر اندیشه های نو در فلسفه جغرافیا از جنبه داشتن مشخصه های یک کتاب آموزشی ، اقدام شده است . لازم به گفتن است که تنها در یک بعد این روش یعنی تحلیل و ارزشیابی متن با فرض در نظر گرفتن جملات کتاب ، به جز سر فصل ها ، شرح زیر اشکال ؛ منحنی ها یا پیشگفتار فصل ها این تحلیل صورت گرفته است و تحلیل و ارزشیابی شکل ها؛بررسی و تعیین شاخص فعالیت های پیشنهاد شده؛تحلیل و ارزشیابی پرسش های پایان فصول؛ و تحلیل و ارزشیابی خلاصه فصول به فرصتی دیگر موکول میگردد. برای این منظور ده صفحه از کتاب به طور تصادفی انتخاب شده است.و جملات این صفحات در دسته های زیر قرار داده شده است: 1- بیان حقایق ( ) 2- بیان نتایج و اصول توسط مولف ( ) 3- ارائه تعریف ( ) 4-پرسش هایی که پاسخ آن بلافاصله توسط مولف داده شده است. ( ) 5- پرسش هایی که پاسخ دادن به آن مستلزم آن است که یاد گیرنده مفروضات داده شده را تجزیه و تحلیل کند. ( ) 6- از یاد گیرنده خواسته شده نتایج را بیان کند.( ) 7- از یاد گیرنده خواسته شده فعالیتی انجام دهد و نتایج آن را تجزیه و تحلیل کند. ( ) 8- پرسش هایی که برای جلب توجه یاد گیرنده ارائه شده و توسط مولف بلافاصله به آن جواب داده نشده است. ( ) 9- از یاد گیرنده خواسته شده به اشکال توجه کند یا موارد مشابه ( ) 10- پرسش های مربوط به معانی بیان مطرح شده است. ( ) شاخص درگیر کلی یادگیرنده در متن و نوشته = جمع 244 212 192 153 137 91 46 34 29 17 صفحات طبقات 10 * * * * * * * * * * حقایق 10 * * * * * * * * * * بیان نتایج و اصول توسط مولف 8 * * * * * * * * تعاریف 1 * پرسش هایی که بلافاصله پاسخ داده شده 0 پرسش هایی که پاسخ به آن مستلزم تلاش ذهنی یادگیرنده است. 0 مواردی که بیان نتایج از یاد گیرنده خواسته شده 0 مواردی که از یادگیرنده فعالیت و تجزیه و تحلیل خواسته شده 0 پرسش هایی به منظور جلب توجه یادگیرنده بدون پاسخ فوری مولف 1 * توجه دادن نسبت به شکل ها و موارد مشابه 0 معانی بیان تفسیر نتایج : شاخص صفر = عدم درگیری یادگیرنده در فعالیت های آموزشی از طریق محتوای کتاب شاخص 1 = در نیمی از محتوا درگیری یادگیرنده وجود دارد . شاخص ∞= در هر مورد ، هر جمله ، هر شکل و یا هر منحنی از یادگیرنده خواسته شده نوعی تجزیه و تحلیل انجام دهد. کتاب هایی که شاخص کلی آنها در مورد درگیری یاد گیرنده در فالیت های آموزشی کمتر از 4/0 باشد غیر پژوهشی هستند. کتاب هایی که شاخص کلی آنها بیش از 5/1 باشد تاکید شان روی مطرح کردن سوالات است .دراین صورت لازم است در کنار آنها از کتاب هایی با هدف ارائه اطلاعات یعنی دانش افزایی استفاده شود. حاصل این بررسی اجمالی عدد 0 است