روش های تدریس و... قسمت6.

روش های تدریس : در ساده ترین دسته بندی روش های تدریس می توان آن ها را به دو دسته کلی : روش های فعال و روش های غیر فعال تقسیم کرد. روش های فعال تدریس : 1- روش آموزش گروهی 2- روش حل مساله 3- روش بیان افکار و اید های آنی 4- روش مطالعه موردی 5- روش مباحثه 6- روش نمایش 7- روش مذاکره /گفتگو 8 – روش نمایش فیلم و اسلاید 9- روش شبکه بازیابی 10- روش ایفای نقش 11- روش فعالیت میدانی 12- روش اکتشافی / کاوشی روش های غیر فعال تدریش : روش سخنرانی یا خطابه ای محتوا : محتوا چیزی است که قرار است آموزش داده شود. محتوا شامل کلیه مطالب ، مفاهیم و اطلاعات مر بوط به یک درس مورد نظر است.خواه به عنوان بخشی از متن یک کتاب باشد . خواه توضیحات ، حواشی و سایر اجزای جانبی آن درس. برخی از برنامه ریزان محتوا را معادل دانش می دانند . این دسته از جمله برنامه ریزانی هستند که حیطه شناختی را در برنامه های درسی اولی تر به حساب می آورند.از منظر این گروه محتوا خلاصه ای ازحقایق ، مفاهیم، تعمیم ها،اصول و نظریه های مشابه دانش در رشته مورد نظر است. چگونه محتوا را انتخاب کنیم؟ در نظام های آموزشی متمرکز نظیر ایران معمولا محتوا در قالب کتب درسی ارائه می شود. و کتاب محور آموزش و یاد گیری است. و به همین اعتبار فقدان آن موجب سرگردانی مربی و فراگیر می شود.بویژه که ارزشیابی از میزان یادگیری در چنین شرایطی اغلب موکول به محتوای کتاب است.و شاید بی دلیل نباشد که چنین نظام های آموزشی را کتاب محور می نامند و نقطه مقابل آن را برنامه محور تلقی می کنند.این بحث بخصوص در دوره های آموزش عمومی بیشتر مصداق دارد.در دوره های تخصصی نظیر آموزش عالی وضعیت متفاوت است و یا متفاوت باشد. در این دوره اخیر ، لزوم استفاده از کتاب ها و منابع متعدد آموزشی بیشتر از دوره های آموزش عمومی است.و عمدتا در این دوره دانشجو با استفاده از منابع قابل دسترس ، به تولید مطالبی جدید بر اساس یافته های خود اقدام می نماید. اما لازم است در تولید و انتخاب این میوه ها نیز اصول و قواعدی را برشماریم . در زبان برنامه ریزی این قواعد را تحت عنوان " معیار های انتخاب محتوا " می شناسیم. معیار های انتخاب محتوا کدامند؟ شاید اگر اغراق نباشد یکی از سخت ترین بخش های اقدامات یک برنامه ریز درسی ، انتخاب محتوا باشد به خصوص در روزگاری که از آن به عنوان عصر انفجار دانش یاد می کنند. برخی از متخصصان برنامه ریزی آموزشی ملاک ها و معیار هایی را برای انتخاب محتوا ارائه نموده اند که نگاهی اجمالی بر آن ها خواهیم داشت. از نظر هیلدا تابا : اعتبار و اهمیت ؛ سازگاری با واقعیات اجتماعی؛ تعادل در وسعت و عمق؛تدارک دیدن برای طیف وسیعی از هدف ها ؛ داشتن قابلیت یادگیری؛ داشتن قابلیت انطباق با تجربیات قبلی یادگیرنده و تناسب با نیاز ها و علائق مخاطبین از جمله معیار های انتخاب محتوا توسط این صاحب نظر است. از نظر سیلور ، الکساندر و لوئیس : از نظر این گروه از صاحب نظران ، محتوا با ید دارای این ویژگی ها باشد: معرف اندیشه های یک رشته علمی ؛ بوجود آورنده درکی روشن از ساختار بنیادی رشته علمی ، تفهیم کننده روش های بررسی با استفاده از مثال و مساله ؛ جهان شمول بودن مفاهیم و اصول انتخاب شده ؛ برقرار کننده تعادل میان سهل و مشکل ؛ فراهم کننده فرصت تقویت تخیل فراگیر ؛ در ارتباط با هدف های عینی و دارای اعتبار و روائی کافی. از نظر آیزنر : ارتباط با هدف ؛ معنی دار بودن محتوا برای مخاطب؛ تناسب با تجارب قبلی مخاطب ؛داشتن جذابیت ؛ عملی بودن؛ تناسب باجنسیت؛ داشتن اهمیت ؛ و متناسب بودن با سطح رشد مخاطب از جمله ملاک هایی برای انتخاب محتوا ست. از نظر لوئی:الف لوئی برنامه ریز معروف ، ارتباط با ساختار رشته درسی ، قائل بودن به مفاهیم اساسی و کلیدی ، پایه بودن برای آموزش های بعدی ، ارتباط با مسائل روز و مرتبط بودن با مواریث فرهنگی را معیار های انتخاب محتوا می داند. به طور کلی ملاک های انتخاب محتوا عبارت خواهند بود از : 1- اهمیت 2- اعتبار 3- علاقه 4-سودمندی 5- قابلیت یادگیری 6- انعطاف پذیری 7- توجه به ساختار دانش 8- توجه به حفظ و اشاعه میراث فرهنگی و نظام ارزشی 9- ایجاد تقویت پایه های علمی برای آموزش مداوم و خود راهبری 10- ارتباط با زندگی و تجربیات روزمره و مسایل روز 11- ایجاد فرصت مناسب برای فعالیت ها و مهارت های یاد گیری چند گانه از مجموع این نظرات چنین استنباط می شود که در واقع معیار های انتخاب محتوا متناسب و متناظر با معیار های انتخاب اهداف می باشند . از این رو هر گاه اراده ای بر تحلیل محتوا قائم گردد ، ناگزیر به رجعت به اهداف روشن و مدون خواهد بود. حال اگر این سوال بنیادی مطرح شود که " چرا تحلیل محتوا می کنیم؟" پاسخ دور از دسترس نخواهد بود .یافتن نسبت بین اهداف و محتوا به منظور بهبود محتوای موجود ، علت اصلی تحلیل محتوا خواهد بود. بنابراین لازم است بدانیم که چه کسانی می توانند تحلیل محتوا کنند و اساسا تحلیل محتوا چیست؟ بررسی و انتخاب محتوا براساس معیار های بیان شده می تواند تا حدودی از طریق مطالعه توام با دقت نظر مدرسان همان محتوا انجام شود.و در صورت دوم استفاده از تکنیک تحلیل محتوا می تواند به تحلیل گر کمک نماید تا استباطی منصفانه و به دور از تعصبات شخصی ارائه کند. تعریف تحلیل محتوا : فن پژوهشی عینی ، اصولی و احتمالا کمٌی در محتوا