معیار های داوری در الگو های تدریس جغرافیا مبتنی بر فناوری اطلاعات

دکتر مهدی چوبینه Mehdi.choobineh@gmail.com فهرست مطالب 1- مقدمه 2- تعریف اطلاعات 3- تعریف فناوری اطلاعات 4- تعریف فناوری اطلاعات و ارتباطات 5- سابقه استفاده از فناوری اطلاعات در آموزش جغرافیا 6- مهارتهای مورد نیاز معلم جغرافیا جهت استفاده از رویکرد فناوری اطلاعات 7- به راستی هدف توسعه فناوری ارتباطات و اطلاعات چیست؟ 8- در ارزشیابی الگوی تدریس چه مواردی مد نظر باید یاشد؟.ارزیابی عملکرد معلم و ارزیابی تغییرات مخاطبین ارزش یابی توسعه فناوری اطلاعات .ارزش یابی خلاقیت و نو آوری... 9- معیار های علمی – تخصصی 10- معیار های فنی ( فناوری اطلاعات ) 11- معیار های عمومی ( فنون و روشهای تدریس ) 12- معیار های زیبایی شناختی 13- معیار های ارزشی 14- چگونه یک چک لیست ارزشیابی الگوی تدریس جغرافیا مبتنی بر فناوری اطلاعات تهیه کنیم؟ 15- نمونه ای از چک لیست ارزشیابی الگوی تدریس جغرافیا 16- نمره گذاری در چک لیست های ارزش یابی 17- چه کسانی می توانند الگو های تدریس جغرافیا مبتنی بر فناوری اطلاعات را داوری کنند؟ ( حداقل مهارتهای لازم برای قضاوت الگو های تدریس چیست؟) 18- برخی از مشکلات موجود در الگو های تدریس جغرافیا با رویکرد فناوری اطلاعات 19- روش های تدریس سنتی+ فناوری آموزشی جدید 20- کجروی در برداشت های اولیه از رویکرد فناوری اطلاعات 21- سهم هر یک از ابعاد تخصصی و فناوری در الگو های تدریس جغرافیا مبتنی بر رویکرد فناوری اطلاعات چه مقدار است؟ 22- رابطه میان . توسعه فناوری با افزایش میزان یادگیری دانش جغرافیا چگونه است؟ برفراری تعادلبین این دو 23- آیا قرار است رویکرد فناوری اطلاعات در آموزش جغرافیا جای معلم را بگیرد؟ 24- خلاصه و نتیجه گیری 25- فهرست منابع مقدمه: در ادبیات علمی روزگار ما به طور چشم گیر و روز افزونی با اصطلاحاتی مواجه هستیم که تا 5 سال قبل در منابع تخصصی نیز اثری از انها دیده نمی شد . به عنوان شاهدی براین مدعی نگاهی به فهرست تنها یک مجله رشد تکنولوژی اموزشی کافیست . برخی از این اصطلاحات عبارتند از : IT, ICT, e-book, e-learning, virtual school ,smart school,……. بحث ما در مورد فناوری اطلاعات و به عبارت کامل تر فناوری اطلاعات و ارتباطات است . و می خواهیم ضمن شناسایی اجمالی آن ، معیار هایی برای ارزیابی این مقوله در زمینه الگو های تدریس جغرافیا معرفی کنیم . به دلیل فقدان ادبیات لازم در حوزه دانش جغرافیا ، الزاما به سراغ دانش تخصصی محض این رویکرد می رویم و از دل آن نیاز های خود را جستجو ، پالایش و تبیین خواهیم نمود . و صد البته در این فرایند از تجارب گذشته برای روشن ساختن راه آینده استفاده بهسنه خواهیم نمود فناوري اطلاعات در جهان امروز چشم اندازهايي را براي جهانيان به ارمغان آورده است كه بر تمام ابعاد زندگي سياسي، نظامي، اقتصادي، اجتماعي و آموزشي انسان قرن بيست و يكم تاثيرگذاشته است، به گونه‌اي كه بيشتر فراگيرندگان را به سمت رايانه‌ها و آموزش كار با آنها سوق داده است. رايانه‌ها با فراهم كردن فرصت لازم براي تمرين و كسب دانش بشري و پرورش دانش‌آموزان، به آموزش مدرسه‌اي ياري مي‌دهند. سوالات اساسی در این زمینه می تواند چنین باشد: 1- فناوری اطلاعات از منظر مسایل آموزشی کدام است؟ ( چیستی) 2- هدف ما در به کار گیری فناوری اطلاعات در آموزش و پروش چیست؟(چرایی) 3- چگونه فناوری اطلاعات ما را در رسیدن به اهداف نظام آموزشی کمک خواهد کرد؟( چگونگی) 4- از چه زمان باید فناوری اطلاعات را به برنامه های آموزش زسمی وارد نمود؟(چه وقتی ) 5- چه کسانی در توسعه فناوری اطلاعات می توانند به مسایل آموزشی کمک نمایند؟( چه کسانی) در صورتی که این سوالات اساسی بدون پاسخ بمانند نه تنها مشکلی از مشلات برنامه های کلان اموزشی گشوده نخواهد شد ، که به آنچه با آن روبرو هستیم گره کور دیگری افزوده خواهد شد . نظریه پردازان معتقدند گه پدیده حاضر از نیم عمر بسیار کوتاهی برخودار است از این رو می باید نگاهی متفاوت به آنچه که در گذشته رخ داده است به آن داشت .الوین تافلر معتقد است موج اول تحولات زندگی بشر یا انقلاب کشاورزی 10 قرن به طول انجامید تا اهدافش محققگردد.موج دوم یا انقلاب صنعتی زمانی معادل 3 قرن را برای تحققاهدافش نیاز داشت و موج سوم یا انقلاب اطلاعات و ارتباطات شاید در کمتر از چند دهه اهداف خود را محقق ببیند و چنانچه قول برخی از اندیشمندان این حوزه را اغراق آمیز تلقی نکنیم مج چهارم یا انقلاب جامعه مجازی ممکن است در کمتر از یک دهه به ثمر بنشیند.به همین جهت است که ضرورت شناخت دقیق ابعاد تحولات ناشی از ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات و هوشیاری لازم برای ورود به جامعه اطلاعاتی ف امری اجتناب ناپذیر است.متاسفانه این پدیده نیز همچون سایر پدیده های نو در نظام آموزشی ما در بدو امر گرفتار نوعی بیماری شایع در چنین مواردی شد و دسته بندی تفکرات گوناگون صاحبان نگرش به مقوله فناوری اطلاعات خارج از حوصله این مقاله است . یکی از ضرورت های اولیه توسعه فناوری اطلعات و ارتباطات در نظام آموزشی ما پالودن این تفکرات گوناگون و تغییر و اصلاح تعابیر متنوع از این رویکرد است. یکی از نگاههای زیان بار به این رویکرد ، نگاه ابزاری به فناوری اطلاعات است.فقدان یک نگاه کلان به موضوع فناوری اطلاعات و محروم کردن آن از یک رویکرد توسعه ای ( به خصوص در حوزه منابع انسانی ) سبب انحراف به سوی رویکرد ابزرای شده است . فناوری اطلاعات پیش از آنکه یک سیستم سخت افزاری باشد ، یک نظام فرهنکی و فکری است . با اندیشیدن محدود به آن ، سبب محدودیت قابلیتهای آن خواهیم شد. كاربرد فناوري هاي جديد اطلاعاتي و تغييرات سريع آن، موجب بروز تحولات بسيار در كليه جنبه‌هاي يادگيري و آموزش شده است. شبكه‌هاي ارتباطي و اطلاعاتي بويژه اينترنت چهره آموزش سنتي و تعامل ميان معلم و شاگرد را در تمام سطوح آن از پيش دبستاني تا دانشگاهي دگرگون كرده‌اند. به سبب اهميت فناوري و ايجاد فرهنگ مناسب براي بهره‌گيري از آن، آموزش در مورد فناوري‌ها از همان كودكي و در دوران دبستان در برنامه درسي كشورهاي پيشرفته گنجانده شده و دانش‌آموزان از اوان كودكي با اصطلاحات فناوري و نحوه استفاده از آن آشنا ميشوند. به اين دليل در بسياري از كشورها برنامه هاي ملي و بنيادي، در بخش آموزش و پرورش در زمينه دسترسي به فناوريهاي نو اطلاعاتي و ارتباطي بوسيله دولت پيش بيني و به اجرا گذاشته شده است كه از جمله ميتوان به برنامه سواد فناوري اطلاعات – ارتباطات ايالات متحده آمريكا، برنامه ملي يادگيري در انگلستان، برنامه ملي يادگيري در انگلستان، برنامه ملي تحول در آموزش و پرورش كشورهاي آلمان و فرانسه اشاره كرد. همچنين تجربه كشورهايي چون ژاپن و كره جنوبي در سالهاي اخير به خوبي نشان مي دهد كه تغيير و بازنگري در ساختار آموزش و پرورش در ادوار تاريخي در حفظ و بقاي رشد و توسعه اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي ملت‌ها تاير حياتي داشته است. خوشبختانه در ايران نيز، از سوي دولت جمهوري اسلامي ايران طرحهاي راهبردي كلان و اجراي طرحها در وزارت آموزش و پرورش در سطح متوسط و خرد مورد توجه واقع شده است. آنچه در ديدگاه ميان مدت از سوي دولت به منزله طرح ميان مدت براي سالهاي 83-1381 در حوزه برنامه‌هاي اجرايي مصوب جلسه هيأت دولت مورخ تيرماه 1381 در قالب طرح راهبردي كلان موردنظر واقع شده موسوم به «طرح راهبردي گسترش كاربرد فناوري ارتباطات و اطلاعات در آموزش و پرورش و توسعه مهارت ديجيتال نيروي انساني كشور» نام دارد كه مبين اهميت و توجه مقامات ذيصلاح كشور در خصوص انتقال آموزش سنتي به آموزشهاي الكترونيكي و تجهيز كودك و نوجوان ایراني به مهارتهاي رايانه‌اي در بلندمدت است. بر اين قرار پيش زمينه جامعه اطلاعاتي ايران با توجه به نهادهاي پايه آموزش متاثر از توسعه و گسترش فن‌آوري ارتباطات و اطلاعات در وزارت آموزش و پرورش كشور است. لذا با توجه به تحولات ناشي از بروز پديده فناوري اطلاعات – ارتباطات و تغيير نيازهاي دانش‌آموزان، لازم است آموزش و پرورش بر توانمندسازي دانش‌آموزان براي يادگيري مستمر و بازانديشي درباره مفهوم فرايند ياددهي- يادگيري تاكيد داشته باشد. [1] عصرحاضر را باید تلفیقی ازارتباطات و اطلاعات دانست. عصری که بشر درآن بیش ازگذشته خود را نیازمند به داشتن اطلاعات و برقراری ارتباط برای کسب اطلاعات مورد نیازمی باشد.امروزه با دراختیارداشتن فناوری اطلاعاتی و ارتباطی مختلف و پیشرفته،امکان برقراری سریع ارتباط و تبادل سریع اطلاعات بیش ازپیش میسرگردیده است. افراد درهرکجا که باشند می توانند آخرین اطلاعات مورد نیاز خودرا درهرزمینه ای دریافت میکنند. اما بی شک- بیشترین تاثیر پدیدآمدن فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی برمحیط های آموزشی بوده است. کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات درآموزش سبب شده است تا محیط آموزشی به سوی مجازی شدن سوق پیدا کند.این امرسبب میشود تا ارتباطات میان افراد به منظورآموزش و گسترش دانش به گونه ای فزاینده ازطریق رایانه امکان پذیرشود. با ظهور و گسترش اینترنت- این رسانه به عنوان یک مکمل جهت تامین نیازهای اطلاعاتی و آموزش مورد استفاده قرارگرفت[2] مدرسه فردا شماره 2 دوره دوم – آبان 84 – سر مقاله آسیب شناسی رویکرد فناوری اطلاعات در نظام آموزشی کشور – سایت آموزش جغرافیا در ایران