روز جهانی مقابله با بلايای طبيعی

گرينويچ - سه شنبه 11 اکتبر 2005 پيمان مويدی روز جهانی مقابله با بلايای طبيعی سازمان ملل متحد و نهادهای وابسته به آن امروز چهارشنبه مصادف با روز بين المللی مقابله با بلايای طبيعی می کوشند با اجرای برنامه های مختلف رسانه ای، نشست های گوناگون و فعال ساختن سازمان های غيردولتی در کشورهايی که بيش از همه در معرض آسيب های طبيعی هستند، به مردم بياموزند که چگونه با خطر زندگی کنند. کمک های مالی به شکل وام های بدون بهره يا کم بهره به بازماندگان حوادث طبيعی از جمله ديگر فعاليت های سازمان ملل در سالهای اخير بوده است. مراسم روز بين المللی مقابله با بلايای طبيعی، امسال در حالی برگزار می شود که تنها چهار روز از وقوع زلزله پرقدرت ديگری در آسيا می گذرد، آمريکا هنوز وقوع دو توفان کاترينا و ريتا را فراموش نکرده و آسيای جنوب شرقی، پس از گذشت حدود ده ماه، با پيامدهای دريالرز (سونامی) عظيم سال گذشته روبروست. بلايای طبيعی، حد و مرز جغرافيايی نمی شناسد و گستره عظيمی از زمين لرزه و آتش فشان تا سيل و قحطی و خشکسالی را در بر می گيرد، با اين حال هرگاه که صحبت از بلايای طبيعی به ميان می آيد، شايد سهم منطقه آسيا و دو سوی اقيانوس آرام از زمين لرزه پر رنگ تر جلوه کند. برای ساکنان اين ناحيه پهناور، که پرجمعيت ترين نقاط جهان را نيز در بر مي گيرد، آموختن اينکه چگونه بايد با خطر هميشگی وقوع بلايای طبيعی زندگی کرد، امری حياتی است. بر اساس آمار در سالهای اخير در اين ناحيه تنها بلايای طبيعی مرتبط با آب، نظير سيل و يا سونامی، به طور مستقيم بر زندگی يک و نيم ميليارد نفر تاثير گذاشته، چند صد هزار کشته و صدها ميليارد دلار خسارت به همراه داشته است. از امسال، سازمان ملل متحد دهه ای را با عنوان "آموزش و توسعه پايدار" آغاز کرده و در آن، آگاهی دادن به مردم برای اينکه چگونه خطر بلايای طبيعی را به حداقل رسانده و اطلاعات و تجربيات خود را در اختيار يکديگر بگذارند، از سرفصلهای اصلی است. گذشته از آموزش، سازمان ملل متحد از چند سال پيش، با اجرای برنامه ای با عنوان "کمک های مالی کوچک" اعطای اعتبارات مالی به ساکنان مناطق آسيب ديده را آغاز کرده و هم اکنون حدود 80 ميليون نفر، تحت پوشش اين کمک ها هستند و نهادهای مالی وابسته به سازمان ملل ادعا می کنند تا حدود سه ميليارد نفر، در نهايت می توانند تحت پوشش اين برنامه قرار گيرند. بر اساس اين روش، که مقامات سازمان ملل، آن را نه تنها راه مقابله با بلايای طبيعی، که راه مبارزه با فقر هم می دانند، در کوتاه مدت کمک های مالی به بازماندگان بلايای طبيعی داده می شود تا احتياجات اوليه خود را بعد از واقعه تامين کنند و در بلند مدت امکانات مالی برای از سرگيری کار و کسب و چرخه طبيعی زندگی در اختيار متقاضيان قرار داده می شود. با اين همه، برنامه پر هزينه و گسترده سازمان ملل متحد، منتقدان فراوانی نيز دارد. اين عده می گويند، محدوديت های اين روش، در نهايت اين طرح را با مشکل مواجه خواهد کرد. نخست آنکه، وامی که به آسيب ديدگان پرداخت می شود، بطور معمول، کمتر از آن است که در جريان وقوع فاجعه طبيعی، از دست رفته و مهمتر از آن اينکه حتی همين مبلغ نيز به فوريت و پس از حادثه، در اختيار متقاضيان قرار نمی گيرد. انتقاد جدی ديگر منتقدان آن است که اگرچه چنين اعتباراتی، بيشتر برای افراد محروم و فرودست جوامع در نظر گرفته شده، اما در عمل، بانکها و موسسات مالی وابسته به سازمان ملل، برای پرداخت وام به طبقات فقير، تعلل می کنند و اين افراد در حاشيه قرار می گيرند. اين عده از منتقدان، معتقدند سازمان ملل متحد بايد همچون گذشته، بالاترين توجه خود را به وادار کردن دولت ها برای آموزش شهروندان متمرکز کند تا هزينه های انسانی بلايای طبيعی، به حداقل برسد. بيشتر کشورهای واقع در ناحيه آسيا و دو سوی اقيانوس آرام، از جمله کشورهای در حال توسعه هستند و با آنکه بارها و بارها دچار سيل، زلزله و رانش زمين شده اند، همچنان موضوع آموزش به مردم، مقاوم سازی ساختمانها و هماهنگ سازی مديريت امداد و بحران برای کاستن از خطرات بلايای طبيعی را جدی نمی گيرند. برخی کارشناسان معتقدند، سازمان ملل متحد برای پيشبرد اين اهداف بايد بيش از گذشته از فعاليت های سازمان های غيردولتی در اين کشورها حمايت کند تا به تدريج زمينه های مشارکت مردمی در اجرای طرحهای کمک رسانی سازمان ملل، به شکل گسترده تری فراهم شود.