طرز تدریس جغرافیا -قسمت آخر

3-غیر از این دو طریقه که ضد یکدیگرند دو طریقه متضاد دیگر هم هست که در پاره ای موارد میشود یکی از آندو را با یکی از دو طریقه فوق توام نمود بشرح ذیل: معلم ممکن است در تعلیم جغرافیا درس خود را از شرح ووصف آثار و عوارض جغرافیایی شروع کند و بعد از آنکه خوب شاگرد را باحوال و اوصاف و خصوصیات هر کدام از آنها آشنا نمود آنها را تحت انتظام و طبقه بندی آورده از مقایسه معلول های متشابه علل واحد آنها یعنی قوانین کلی جغرافیا را استنباط و استخراج نماید. چون انسان طبیعه در مطالعه احوال طبیعت ( در متن طبعیت) ابتدا فقط توجه بظاهر و خصوصیات اشیاء و آثار میکند سپس بعد از تکرار توجه و مطالعات دقیق پی بباطن و علل آن میبرد این طریقه راه طبیعی سهلی است و بسا میشود که بعد از توضیح و تشریح خصوصیات احوال آثار جغرافیایی شاگرد تیزهوش خو آثاریرا که از این جهات بیکدیگر شبیهند تشخیص میدهد و باین ترتیب در راه تحقیق علت شباهت و کشف قانون کلی حاکم بر آنها می افتد. 4- طریقه چهارم که تا حدی شبیه به طریقه دوم و عکس طریقه سوم است اینکه ابتدا قوانین کلی جغرافیا را بشکل قضیه بیان کند بعد برای اثبات آنها در عقب آثار و عوارضی بگرددکه با شاهد آوردن آنها قضیهً مطرحه را ثابت کند مثلا بگوید :" در هر رشته جبال مقدار باران دو دامنه بیک اندازه نیست" یا " نشیب دو دامنه یک کوه هیچوقت بیک درجه نیست یکی تندتر و دیگری ملایم تر است" بعد برای این دو قضیه از جغرافیایی خصوصی ممالک مثالهائی بیاورد تا آنکه در شرح جغرافیای یک مملکت ابتئا سلسله های جبال آنرا اسم ببرد بعد رشته های کوچک و قلل عمده آنرا بشمارد این طریقه مثل طریقه دوم است با این تفاوت که در آنجا معلم از کلی بجزئی میرود و در اینجا از عموم بخصوص . این طریقه برای مبتدی هیچ مفید نیست چه مخالف روش طبیعی ذهن است ولی برای محصلین طبقات عالیه بعکس فایده کلی دارد چه بعد از طرح قضایا حافظه انها را برای تجسس شاهد و دلیل بکار می اندازد و بستگی و پیوند طبیعی آثار جغرافیایی و متبع بودن آنها را نسبت بقوانین کلی عالم طبیعت آشکار میسازد این متن را عینا با همان نگارشی که درج شده بود آورده ام البته به عنوان شاهدی که در هشتاد سال پیش هم مشکلات آموزش جغرافیا همانند امروز وجود داشته اگر چه در رویکرد ها، اهداف ، سرفصل ها محتوا و انتظارات برنامه های درسی جغرافیا تحولات زیادی در این سالها به وجود آمده است با این حال تا زمانی که چاره ای اساسی برای آماده نمودن معلمان جغرافیا اندیشیده نشود کمتر می توان انتظار تحولی در آموزش جغرافیاایران داشت .این وضعیت در شرایطی است که

...........