نگاهي به زندگي «محمد حسن الحاسب ا لكرجي» پيشرو مهندسي ايران
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران سرويس: علمي
جشنواره ملي دانشجويان برگزيده سال مهندسي عمران با بزرگداشت «محمد حسن حاسب كرجي» حكيم و رياضيدان نام‌آور و پيشرو مهندسي ايران، 26 ارديبهشت ماه جاري در تهران برگزار مي‌شود.
به گزارش خبرنگار «علمي» خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، محمدبن حسن حاسب كرجي از حكما و رياضيدانان گرانقدر و مهندسان بزرگ ايران در اواخر سده چهارم و اوايل سده پنجم هجري است.
كرجي از اهالي كرج بود و در شهر ري تحصيل كرد و سپس به بغداد رفت و در آنجا شهرت يافت و بالاخره به زادگاه خويش بازگشت.
كرجي در علم حساب و جبر داراي تحقيقات و نوشته‌هاي مهمي است.
وي در پايه‌گذاري اصولي در جبر، ريشه‌يابي اعداد و حل معادلات نقش مهمي را در تاريخ علم ايران و جهان داراست.
در زمينه علوم كاربردي و مهندسي نيز كرجي صاحب نظريات نو و نوشته‌هاي ارزنده‌اي مي‌باشد.
شماري چند از كتاب‌ها و نوشته‌هاي مهم كرجي كه تنها معدودي از آنها يافته شده‌اند، عبارتند از «البديع»، «الفخري»، «الكافي في الحساب»، «مختصر في الحساب و المساحت»، «علل الحساب و الجبر و المقابله»، «في الحساب الهند»، «في الاستقراء»، «نوادر الاشكال»، كتاب «الدوز» و كتاب «الوصايا».
اثر برجسته حاسب كرجي در زمينه مهندسي كتاب «العقود و الابنيه» است كه در زمينه خانه سازي و پل سازي و قلعه سازي و كندن كاريز نوشته شده و تنها نامي از آن بر جاي مانده است.
يكي ديگر از كتاب‌هاي گران‌سنگ وي، «انباط المياء الخفيه» (استخراج آبهاي پنهاني) در زمينه آب شناسي ، خاك و زمين شناسي، نقشه‌برداري، كندن كاريز و چاه است كه آن را بايد از ارزنده‌ترين آثار تاريخ علم و مهندسي به شمار آورد.
گزيده‌هايي از كتاب استخراج آبهاي پنهاني حاسب كرجي در زير مي‌آيد:
«زمين با تمام كوه‌ها و دشت‌ها و پستي و بلندي‌هايش كروي شكل است.
هر جزء از اجزاء به سوي كره زمين كشيده مي‌شود ... هر چند سنگين‌تر باشد اين ميل به مركز بيشتر است ... و همچنين است حال بناها و مكانهايي كه از سطح زمين بلندترند، كه فرو افتادن آن و ويران شدن آنها نتيجه همان مركز طلبي آنها و كرويت گونه‌يي زمين است.
ــ خدا آب را چنان آفريد كه بيشتر شكافها و رگهاي درون زمين را پر كند و مازاد آن در دريا سرازير گردد، بنابراين بايد منبع و منشاء بيشتر آبها از برف و باران و تبديل آب به هوا (بخار) و هوا به آب باشد.
ــ هيچ آب جاري و يا جوشنده‌اي در سطح زمين يا در شكم آن وجود ندارد مگر آن كه فاصله منبع آن از مركز زمين دورتر از فاصله محلي باشد كه بر سطح زمين ظاهر مي‌شود و جاري مي‌گردد يا فوران مي‌كند. وضع آب چشمه به هيچ وجه غير از اين نمي‌تواند باشد.
ــ هنگام زلزله چشمه‌ها فوران مي‌كند و در بعضي مواقع چشمه‌هاي تازه پديدار مي‌شود و يا آن كه محل چشمه‌ها از جايي به جاي ديگر منتقل مي‌شود. علت اين امر آن است كه در زير زمين رگه‌هايي است كه آب از آنها عبور مي‌كند و از چشمه‌هاي روي زمين بيرون مي‌آيد و خاكهايي كه در اطراف اين رگه‌ها قرار دارند، سخت (غيرقابل نفوذ) هستند.
اگر زمين لرزه‌هايي كه بر اثر خروج بخارهاي متراكم شده زير زمين ايجاد مي‌شوند، با مجراي اين چشمه‌ها برخورد كند و در خاك آن خلل و فرج ايجاد كند و براي آب روزنه‌هايي مي‌ايد و مجراي اولي قطع مي‌گردد، چه بسا كه اين بخار مخزن آبهاي حبس شده در زير زمين را بشكافد و برايشان بر سطح زمين راهي باز كند و در نتيجه چشمه‌اي تازه ايجاد شود، اين امر بسيار ديده شده است» .
posted by choobineh @ 7:56 am
0 comments
0 Comments:
Post a Comment
<< Home